Οι όροι υλοποίησης της δίχρονης υποχρεωτικής Προσχολικής Αγωγής προοιωνίζονται παραπέρα υποβάθμισή της

Στο πρόσφατο νομοσχέδιο που κατέθεσε η κυβέρνηση, κατά την προσφιλή τακτική της με κλειστά τα σχολεία, προωθείται η μαζική στέγαση των νηπίων και προνηπίων σε αίθουσες προκάτ, ακόμα και σε αυλές Γυμνασίων και Λυκείων! Βέβαια, η εξέλιξη αυτή ήταν αναμενόμενη καθώς δεν προβλέφτηκε το παραμικρό κονδύλι, τόσο στον περσινό όσο και στο φετινό κρατικό προϋπολογισμό, για την υλοποίηση της δίχρονης υποχρεωτικής Προσχολικής Αγωγής.

Έτσι, η πείρα από τον πρώτο χρόνο εφαρμογής της έδειξε ότι την υλοποίησή της μάλλον την έλυσε η ζωή παρά το υπουργείο Παιδείας και η κυβέρνηση. Τα προνήπια φοίτησαν στα υπάρχοντα νηπιαγωγεία, με το υπάρχον προσωπικό και εξαντλήθηκε, όπου χρειαζόταν, η προβλεπόμενη αναλογία, μια νηπιαγωγός για 25 νήπια.

Στην ίδια κατεύθυνση κινείται το φετινό ΦΕΚ, που ορίζει την επέκτασή της σε 248 από τους 325, συνολικά, δήμους, όπου ευθύς εξαρχής ξεκαθαρίζεται ότι «δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού» προαναγγέλλοντας τους δυσμενείς όρους υλοποίησής της και για τη φετινή χρονιά, δηλαδή, χωρίς χρήματα, χωρίς πρόσληψη του αναγκαίου μόνιμου προσωπικού, χωρίς δημιουργία νέων κτιρίων και αιθουσών, σε βάρος, πάντα, των παιδιών και των αναγκών τους.

Έτσι, κατά τη «μεταμνημονιακή» περίοδο, με τα ματωμένα πλεονάσματα από το υστέρημα του λαού, την αναιμική καπιταλιστική ανάπτυξη, δεν περισσεύει ψίχουλο για την Προσχολική Αγωγή. Αποκαλυπτικά ήταν τα όσα εκβιαστικά ειπώθηκαν από την κυβέρνηση με τα δύο σχέδια προϋπολογισμού που κατέθεσε, καλώντας το λαό να επιλέξει εάν θα δοθούν χρήματα για τη δημιουργία νηπιαγωγείων ή εάν θα ανασταλεί, προσωρινά, το πετσόκομμα των παλιών συνταξιούχων, γιατί για τους καινούργιους οι κουτσουρεμένες συντάξεις ισχύουν κανονικά και είναι μεταμνημονιακή πραγματικότητα.

Πόσες δεκαετίες πίσω γυρίζουμε;

Κι αφού η κυβέρνηση δεν εξασφαλίζει τα αυτονόητα για την ουσιαστική υλοποίηση του μέτρου καταφεύγει στην ευρηματικότητα για να διαχειριστεί τη μιζέρια, που είναι αποτέλεσμα της πολιτικής διαχείρισης τόσο αυτής όσο και των προηγούμενων κυβερνήσεων. Έτσι, σκοπεύει να καλύψει τις αυξημένες κτιριακές ανάγκες τοποθετώντας αίθουσες προκάτ, αρχικά 200, με την προοπτική να φτάσουν τις 400! Μάλιστα, ζήτησε από τους δήμους να υποδείξουν αυλές σε Δημοτικά, Γυμνάσια και Λύκεια για να τις εγκαταστήσουν!

Αναρωτιόμαστε, πόσες δεκαετίες γυρίζουμε πίσω; Πόσο παιδαγωγικό είναι να περάσουν τα πιο ευαίσθητα χρόνια της ζωής τους μέσα στα κοντέινερ; Πόσο ασφαλές είναι για τα ίδια να συναυλίζονται με μαθητές όλων των ηλικιών; Αλήθεια, με τα κοντέινερ διασφαλίζονται βασικές προϋποθέσεις ασφάλειας, όπως είναι η πυροπροστασία; Πόσο παιδαγωγικό είναι ο συνωστισμός όλων των μαθητών στους, έτσι κι αλλιώς, περιορισμένους ελεύθερους χώρους, εντός των σχολικών κτιρίων; Γιατί δεν είναι αναγκαίο, μόνο, για το παιδί προσχολικής ηλικίας να έχει την ελευθερία να αξιοποιήσει τον αύλειο χώρο για να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες που προκύπτουν από τη σωματική, κινητική, νευρομυική ανάπτυξη μέσα στον κατάλληλα δομημένο χώρο και με τα κατάλληλα μέσα. Εξίσου αναγκαίο είναι, για τον έφηβο μαθητή, που ζει μέσα στα μεγάλα αστικά κέντρα τα οποία είναι εχθρικά απέναντι στις ανάγκες του για άθληση, να υπάρχει μια στοιχειώδης πρόβλεψη στο χώρο του σχολείου με γήπεδα, γυμναστήρια κ.τ.λ.

Εάν, τώρα, σε όλα αυτά συνυπολογίσουμε την παλαιότητα των σχολικών κτιρίων, αφού πάνω από το 50% των κτιρίων έχουν χτιστεί πριν από το 1985 αλλά ακόμα και αυτά που έχουν ανεγερθεί την τελευταία 25ετία χρειάζονται σημαντικές κτιριακές ενισχύσεις. Εάν προσθέσουμε τη χρόνια υποχρηματοδότηση των σχολικών επιτροπών, που αδυνατούν να ανταποκριθούν στα στοιχειώδη λειτουργικά έξοδα των σχολείων για μια υποτυπώδη συντήρηση ή τον αντισεισμικό έλεγχο, καθώς μόλις 5.500 σχολικά κτίρια έχουν ελεγχθεί μόνο οπτικά, σε μια χώρα, μάλιστα, που ανήκει στις πιο σεισμογόνους της Μεσογείου και είναι 6η στην παγκόσμια κατάταξη, κατανοούμε ότι η τοποθέτηση των κοντέινερ, πέρα από τη μη εξασφάλιση παιδαγωγικών όρων για την αγωγή των μικρών παιδιών, επιβαρύνει ακόμα παραπέρα τη λειτουργικότητα των σχολικών κτιρίων και την ασφάλεια των παιδιών.

Πλούσιο το νομοθετικό έργο υποβάθμισης της Προσχολικής Αγωγής

Παραπέρα, νομοθέτησε την προαιρετικότητα του ολοήμερου μετατρέποντάς το και λειτουργώντας το ως τμήμα «φύλαξης» για τα παιδιά του απογευματινού ωραρίου, δημιουργώντας μια τρίτη ομάδα που είναι διαφορετική από αυτές του πρωινού προγράμματος, με παιδαγωγικό πρόγραμμα που δεν έχει συνέχεια. Σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, το τμήμα αυτό είναι προαιρετικό γιατί καλύπτει, πρωτίστως, τις ανάγκες των εργαζόμενων γονέων και όχι τις παιδαγωγικές των παιδιών, άρα κλείνει και ανοίγει με βάση τις ανάγκες της αγοράς και τις ώρες εργασίας τους. Παραπέρα, θεσμοθέτησε την αύξηση του απαιτούμενου αριθμού των παιδιών από 7 σε 14 για να δημιουργηθεί τμήμα νηπιαγωγείου.

Ενώ πρόσφατα απέστειλε εγκύκλιο που θέτει επιπλέον εμπόδια για τη δημιουργία τμήματος ένταξης εντός των νηπιαγωγείων, απαιτώντας τουλάχιστον τρεις διαγνώσεις για να είναι θετική η ίδρυση και λειτουργία του.

Όμως, με το νέο νόμο που ψηφίστηκε για τις νέες δομές μπαίνουν επιπλέον εμπόδια για να φτάσει, εντέλει, ένα νήπιο στο Κέντρο Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης (ΚΕΣΥ) και να πάρει την αξιολογική έκθεση. Άρα, στα στενά χρονικά περιθώρια, της διετούς φοίτησης στο νηπιαγωγείο, πότε θα παραπέμπεται, πότε θα παίρνει την αξιολογική έκθεση και πότε θα ιδρύεται ένα τμήμα ένταξης;

Σίγουρα, θα συρρικνωθούν παραπέρα οι, ήδη λίγες, δομές Ειδικής Αγωγής στα νηπιαγωγεία, τη στιγμή που η προσχολική ηλικία, από την ηλικία του βρέφους ακόμα, είναι η κρισιμότερη περίοδος και τα αποτελέσματα είναι καλύτερα όσο πιο νωρίς ξεκινήσει η ειδική παιδαγωγική παρέμβαση σε όλο το φάσμα αναπηριών ή δυσκολιών.

Η εικόνα της Προσχολικής Αγωγής στις μικρότερες ηλικίες

Εάν εξετάσουμε όλο το φάσμα της προσχολικής ηλικίας, θα δούμε ότι δεν πάρθηκε κανένα ουσιαστικό μέτρο για τα μικρότερα παιδιά που στη συντριπτική πλειοψηφία τους δεν μπορούν να βρουν μια θέση σε δημόσια δωρεάν δομή και μένουν σπίτι τους, με την ευθύνη να βαραίνει αποκλειστικά την οικογένεια.

Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε ότι για τα μικρά βρέφη μόλις το 10 - 15% πηγαίνει σε κάποια δομή, δημόσια ή ιδιωτική, ενώ το δικαίωμα στη φοίτηση παίζεται κάθε χρόνο σε λοταρία με τα γνωστά voucher, που έτσι κι αλλιώς είναι ελάχιστα σε σχέση με τις ανάγκες που υπάρχουν. Εάν, τώρα, δούμε την εικόνα των κτιριακών εγκαταστάσεων, τις εργασιακές σχέσεις του προσωπικού, την παντελή απουσία πρόβλεψης για ειδική παιδαγωγική παρέμβαση στις μικρές ηλικίες, η υπάρχουσα κατάσταση είναι πολύ μακριά από την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών των παιδιών.

Τώρα, για τον πρότυπο κανονισμό λειτουργίας των παιδικών σταθμών τον οποίο θεσμοθέτησε θριαμβολογώντας η κυβέρνηση, που συγχρονίζει τις προϋποθέσεις λειτουργίας τους με τα νέα δεδομένα και τις προδιαγραφές, είναι αδειανό πουκάμισο, καθώς δεν εξασφάλισε την έκτακτη χρηματοδότηση προκειμένου να γίνουν οι αναγκαίες τροποποιήσεις στους υπάρχοντες παιδικούς σταθμούς για να εναρμονιστούν με τον εν λόγω κανονισμό, φορτώνοντας για ακόμη μια φορά το βάρος της υλοποίησής του στους δήμους, με αποτέλεσμα να κλείσουν δεκάδες από αυτούς σε όλη τη χώρα. Ενώ οι εξαγγελίες της κυβέρνησης για τη δημιουργία νέων παιδικών σταθμών αποδείχτηκαν επικοινωνιακή απάτη!

Άλλωστε, στην πενταετή θητεία της ΣΥΡΙΖΑίικης Περιφέρειας Αττικής το δικαίωμα των παιδιών στην Προσχολική Αγωγή δεν ήταν επιλέξιμο καθώς δεν αποφέρει τα προσδοκώμενα κέρδη και δεν συνιστά ανάπτυξη με τους όρους της καπιταλιστικής οικονομίας. Μόλις δύο παιδικοί σταθμοί ολοκληρώθηκαν, την ώρα που ο χορός των εκατομμυρίων για έργα που υπηρετούν τις ανάγκες των επιχειρηματιών καλά κρατεί.

Ανάλογη η εικόνα της Προσχολικής Αγωγής στην ΕΕ

Διαχρονικά, το ενδιαφέρον των καπιταλιστών για την Προσχολική Αγωγή υπηρετούσε την ανάγκη τους για μαζική ένταξη των γυναικών στην παραγωγή ως φτηνότερου εργατικού δυναμικού. Ετσι, ποτέ δεν ικανοποιήθηκαν οι ανάγκες των παιδιών αυτής της ηλικίας με καθολικό τρόπο. Ακόμα και σήμερα είναι αναντίστοιχες οι προσφερόμενες δομές με τις πραγματικές ανάγκες, ενώ όσο μικρότερο είναι το παιδί τόσο πιο δαπανηρή η ευθύνη της οικογένειας, με τον ιδιωτικό τομέα να είναι γιγαντωμένος και κυρίαρχος για τη βρεφική ηλικία.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία της ΕΕ το δικαίωμα στην Προσχολική Αγωγή αναγνωρίζεται σε 5 από τις 28 χώρες. Το ποσοστό συμμετοχής των βρεφών, κατά μέσο όρο, είναι στο 15%, μετά τα τρία έτη φτάνει το 70%, και μόλις κατά το τελευταίο έτος, πριν από την ένταξη στο σχολείο, προσεγγίζουν την καθολικότητα. Βέβαια, στα ποσοστά αυτά αθροίζεται τόσο ο ιδιωτικός όσο και ο δημόσιος φορέας.

Επιβεβαιώνεται, λοιπόν, ότι αυτή η απόσταση ανάμεσα στις ανάγκες και στην ικανοποίησή τους οφείλεται στο γεγονός ότι η ΕΕ αντιμετωπίζει τις υπηρεσίες κυρίως ως εμπόρευμα, δίνοντας έτσι διαφορετικές δυνατότητες πρόσβασης στην ικανοποίηση της ανάγκης αυτής.

Κόντρα στα δικά τους κριτήρια θέτουμε τις δικές μας προτεραιότητες, σταθμίζοντας τις σύγχρονες ανάγκες των παιδιών, δεν κάνουμε ούτε βήμα πίσω από αυτό που πραγματικά έχουν ανάγκη, δηλαδή, μια θέση σε δημόσια, δωρεάν προσχολική δομή, σε σύγχρονες, ασφαλείς κτιριακές εγκαταστάσεις, που να υπηρετούν την παιδαγωγική πράξη για να επιτυγχάνεται η ομαλή, ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών. Την πρόσληψη μόνιμου προσωπικού, όλων των αναγκαίων ειδικοτήτων (παιδαγωγών, ειδικών παιδαγωγών, βοηθητικού προσωπικού, καθαριστριών, τραπεζοκόμων) γιατί η παιδαγωγική είναι, πρώτα και πάνω απ' όλα, σχέση, που γι' αυτές τις ηλικίες είναι ανάγκη να είναι σταθερή από τα πρόσωπα που την απαρτίζουν.

Σύγχρονα παιδαγωγικά, επιστημονικά προγράμματα που να εναρμονίζουν τις μέγιστες δυνατότητες που δίνει η επιστημονική πρόοδος και γνώση με την παιδαγωγική πράξη για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες αυτής της ηλικίας. Ανάγκες που δεν είναι στατικές αλλά εξελίσσονται κι αυτές διαρκώς, πλάι στη συνεχή κοινωνική και επιστημονική πρόοδο, που τους δίνει νέο περιεχόμενο.

Αυτά είναι τα ελάχιστα που πρέπει να διασφαλιστούν για τα παιδιά μας, έχοντας τα μάτια στραμμένα στο μέλλον τους, χωρίς να αποδεχόμαστε τη λογική του «μικρότερου κακού» που πάντα καταλήγει στο «χείριστο». Γιατί όταν ζυγίζεις το κακό σημαίνει ότι έχεις παραιτηθεί από το να ελπίζεις σε κάτι καλό. Η λογική του «μικρότερου κακού» είναι συνεχές πισωπάτημα, αμυντική στάση, που σίγουρα οδηγεί σε νέα δεινά το λαό μας, νέα μέτρα, διαχείριση της μίζερης πραγματικότητας για τα παιδιά μας, κόντρα στις σύγχρονες ανάγκες τους.

Μπορούμε να αντιστρέψουμε αυτήν την κίνηση, βηματίζοντας μπροστά, με όλους όσοι αρνούνται να συνεχίσουν τις εκπτώσεις. Για το πραγματικά σύγχρονο. Με ισχυρό ΚΚΕ, στην κάλπη και στο δρόμο, μπορούμε να διαμορφώσουμε τους όρους, να σηκώσουμε το ανάστημα, ώστε να απειλήσουμε με το μπόι μας, να οραματιστούμε το σύγχρονο και αυτό να διεκδικήσουμε.

Αγγελική ΓΚΟΥΣΚΟΥ

μέλος του Τμήματος Παιδείας και Έρευνας της ΚΕ του ΚΚΕ

Νηπιαγωγός

Αναδημοσίευση από τον Ριζοσπάστη 24/4/2019 σελίδα 13