Ανοιχτά σχολεία με ασφάλεια και υγιεινή: Απολύτως αναγκαία και εφικτά

H απόφαση της κυβέρνησης για το κλείσιμο των σχολείων δεν είναι μια ουδέτερη απόφαση, αντίθετα αναδεικνύει τις τεράστιες πολιτικές ευθύνες της για το γεγονός ότι δεν πήρε ουσιαστικά μέτρα ώστε τα σχολεία να μπορούν να παραμένουν ανοιχτά και ασφαλή, ακόμα και σε καιρό πανδημίας. Δεν μπορούμε να αποδεχτούμε ότι είναι ασυμβίβαστα πράγματα, ειδικά στην εποχή μας, η εξασφάλιση των μορφωτικών δικαιωμάτων των μαθητών μας και οι όροι υγιεινής και ασφάλειας για τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και τις οικογένειές τους.

Εδώ και 8 μήνες, εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές διεκδικούμε πολύ συγκεκριμένα πράγματα:

• Να αραιώσουν οι μαθητές στις τάξεις
• Να εξασφαλιστούν νέες αίθουσες διδασκαλίας
• Να γίνονται μαζικά τεστ
• Να τοποθετηθεί στα σχολεία όλο το αναγκαίο προσωπικό καθαριότητας
• Να δίνονται δωρεάν και σε επάρκεια όλα τα αναγκαία είδη ατομικής προστασίας
• Να παρθούν μέτρα για την ασφαλή μεταφορά των μαθητών

Η κυβέρνηση και το υπουργείο Παιδείας έκλεισαν εντελώς τα αυτιά τους. Με αλαζονεία και μπόλικο αυταρχισμό, ακολούθησαν έναν πραγματικά καταστροφικό δρόμο. Στην αρχή προσπάθησαν να μας πείσουν ότι αρκούν ένα παγουρίνο και μια μάσκα - αλεξίπτωτο για να «βγει» η πανδημία, ενώ στη συνέχεια μας είπαν ότι τα αιτήματά μας κοστίζουν πολύ και δεν χωρούν στα δημοσιοοικονομικά πλαίσια της χώρας. Φυσικά, κανένα πρόβλημα δεν έχουν την ίδια στιγμή να δίνουν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ στα κανάλια, για να λιβανίζουν την κυβέρνηση, και πακτωλό δισεκατομμυρίων στο μεγάλο κεφάλαιο.

Στη συνέχεια δεν δίστασαν να πνίξουν στα χημικά τις μαθητικές συγκεντρώσεις, να ξυλοφορτώσουν και να συλλάβουν 14χρονα και 15χρονα παιδιά που διεκδικούσαν τα αυτονόητα.

Ακόμα και λίγο πριν κλείσουν τα σχολεία, χωρίς καμία επιστημονική τεκμηρίωση υιοθέτησαν το αφήγημα ότι «στα σχολεία δεν μεταδίδεται ο κορονοϊός», χωρίς να κάνουν μαζικά τεστ και ιχνηλατήσεις, ώστε να υπάρχουν πραγματικά δεδομένα της διασποράς, ενώ την ίδια στιγμή πάνω από 1.500 τμήματα και σχολεία είχαν κλείσει από κρούσματα.

Ηταν επιλογή της κυβέρνησης να ακολουθήσει το δρόμο όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων, να μη βάλει το χέρι στην τσέπη για τις ανάγκες της Παιδείας και της Υγείας, δεν ήταν απλά κακός σχεδιασμός - που και τέτοιος υπάρχει. Δυστυχώς, το κλείσιμο των σχολείων για μια ακόμα φορά, στο αναμενόμενο δεύτερο κύμα της πανδημίας, δείχνει τα τραγικά αποτελέσματα μιας πολιτικής που θεωρεί την υγεία και τη μόρφωση «κόστος» και «μη επιλέξιμη δαπάνη».

Είναι ξεκάθαρο για εμάς ότι πρέπει τώρα η κυβέρνηση να πάρει όλα εκείνα τα μέτρα προκειμένου να διασφαλίσει την ομαλή διά ζώσης λειτουργία των σχολείων, αφού απ' ό,τι φαίνεται η κατάσταση με την πανδημία δεν πρόκειται να εξομαλυνθεί τους επόμενους μήνες και είναι ξεκάθαρο ότι δεν μπορεί να χαθεί μια ολόκληρη χρονιά.

Αναντικατάστατη η διά ζώσης εκπαίδευση

Για εμάς είναι απολύτως ξεκάθαρο ότι το κλείσιμο των σχολείων, δηλαδή η απότομη, βίαιη διακοπή της εκπαιδευτικής διαδικασίας, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στους μαθητές μας, γνωστικά, κοινωνικά και συναισθηματικά, που είναι αδύνατο να ξεπεραστούν από την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Ο ρόλος του σχολείου, της εκπαίδευσης, είναι πολυδιάστατος. Τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον δεσμό εκπαιδευτικού - μαθητή, την ύπαρξη σχολικής κοινότητας και την αλληλεπίδρασή της με την κοινωνία. Η διά ζώσης, κανονική εκπαιδευτική διαδικασία είναι αναντικατάστατη.

Αυτό το ξεκαθαρίζουμε για να θέσουμε το μέτρο - το όριο της τηλεκπαίδευσης - και να προσδιορίσουμε με μεγαλύτερη σαφήνεια την επιπλέον ευθύνη που έχει η κυβέρνηση να πάρει τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να καλυφθούν αυτά τα κενά όταν τα σχολεία ανοίξουν, και παλεύουμε ώστε αυτό να γίνει γρήγορα.

Η αλήθεια δεν μπορεί να κρυφτεί

Οι εκπαιδευτικοί - παρόλο που το υπουργείο εδώ και 8 μήνες «δεν πρόλαβε» να πραγματοποιήσει ούτε μια ώρα επιμόρφωση - θα σταθούμε για μια ακόμα φορά δίπλα στους μαθητές μας αξιοποιώντας όλα τα μέσα, όπως κάναμε και τον περασμένο Μάρτη. Θα σταθούμε με παιδαγωγικό τρόπο, μέσα από τους Συλλόγους Διδασκόντων μας, δίπλα στους μαθητές μας, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που μας δίνουν τα τεχνολογικά μέσα, για να κρατήσουμε ανοιχτή την παιδαγωγική σχέση και την εκπαιδευτική διαδικασία για όλα τα παιδιά, χωρίς αποκλεισμούς.

Πρέπει όμως να πούμε ότι τη μάχη αυτή δεν τη δίνουμε από το ίδιο μετερίζι με το υπουργείο, κι αυτό για έναν απλό λόγο: Το «σχέδιο» του υπουργείου Παιδείας για την τηλεκπαίδευση φανερώνει ότι δεν ενδιαφέρεται για την ουσιαστική προσπάθεια στήριξης των μαθητών. Οχι μόνο δεν διευκολύνει, αλλά βάζει εμπόδια σε μαθητές και εκπαιδευτικούς. Υπονομεύει την καθημερινή μας προσπάθεια.

Από την πρώτη μέρα της εφαρμογής της υποχρεωτικής σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στα Δημοτικά και Νηπιαγωγεία (18/11) αποκαλύφθηκε το φιάσκο του υπουργείου. Το υπουργείο δοκιμάζει κυριολεκτικά την υπομονή εκπαιδευτικών, γονιών, μαθητών όλες αυτές τις μέρες. Φανερώνεται η κρατική ανευθυνότητα.

Σε όλη την Ελλάδα είναι τεράστια τα προβλήματα. Μαθητές και εκπαιδευτικοί δεν μπορούν να συνδεθούν στο Webex. Αν είναι τυχεροί και μπουν στην πλατφόρμα, δεν ακούν ή δεν βλέπουν ο ένας τον άλλον. Συνεχώς μπαινοβγαίνουν μαθητές εξαιτίας την υπερφόρτωσης του συστήματος. Είναι τεράστιες οι διαφοροποιήσεις από τάξη σε τάξη και από ώρα σε ώρα. Σε πολλά νηπιαγωγεία συνδέθηκαν οι γονείς γιατί τα προνήπια και τα νήπια, όπως ήταν λογικό, κοιμούνταν...

Το μόνο που νοιάζει το υπουργείο είναι να ανακοινώνει «ψηφιακές τάξεις» και «ψηφιακά μαθήματα» κενά περιεχομένου, με μεγάλο αριθμό μαθητών να είναι απόντες. Απέναντι στα μορφωτικά δικαιώματα των μαθητών, αντιτάσσουν το επικοινωνιακό τους προφίλ.

Η σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση καθίσταται υποχρεωτική, χωρίς την ίδια στιγμή να εξασφαλίζονται σύνδεση και τεχνολογικά μέσα σε παιδιά και εκπαιδευτικούς. Αυτό δημιουργεί τεράστιες εκπαιδευτικές ανισότητες και παραβιάζει ακόμα και την κατοχυρωμένη υποχρέωση της πολιτείας να παρέχει ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση για όλους τους μαθητές. Δεν υπάρχει καμία μέριμνα για τους μαθητές που δεν έχουν τεχνολογικά μέσα ώστε να συμμετέχουν ισότιμα, για τις οικογένειες που έχουν 2 ή 3 παιδιά και πρέπει ταυτόχρονα να συνδεθούν σε οικιακή σύνδεση που δεν «σηκώνει» πάνω από μία - ταυτόχρονη - συνεδρία, για τα σπίτια που πιθανόν οι γονείς την ίδια στιγμή να εργάζονται εξ αποστάσεως.

Το «σχέδιο» του υπουργείου δεν παίρνει ούτε καν υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες των παιδιών, τα προβλήματα και τις διαφοροποιήσεις που υπάρχουν ανάλογα με την ηλικία αλλά και τις τοπικές ιδιομορφίες (νησιά, ορεινές περιοχές κ.λπ.). Και μόνο η επιβολή υποχρεωτικής σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης σε 4χρονα και 5χρονα παιδιά Νηπιαγωγείου φανερώνει ότι όχι απλά δεν κατανοούν την εκπαιδευτική πραγματικότητα, αλλά ότι είναι και επικίνδυνοι.

Επιπλέον, εμποδίζουν αντί να στηρίξουν - όπως οφείλουν - τον Σύλλογο Διδασκόντων να κρίνει με παιδαγωγικό τρόπο πώς θα διαμορφωθεί το πλάνο της σύγχρονης/ασύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης σε κάθε σχολείο. Κάθε εκπαιδευτικός, με βάση το υπουργείο, δεν μπορεί να επιλέξει και κάποιον εναλλακτικό τρόπο που θα κρίνει πρόσφορο, ανάλογα με τις ανάγκες και τα δεδομένα του τμήματός του, τη δυνατότητα ή την αδυναμία μαθητών του να έχουν πρόσβαση στα μαθήματα μέσω Webex, ώστε να κρατήσει ανοιχτή την παιδαγωγική σχέση και την εκπαιδευτική διαδικασία για όλα τα παιδιά, χωρίς αποκλεισμούς. Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση δίνει το δικαίωμα στα ιδιωτικά σχολεία να αξιοποιούν όποιο μέσο και όποια πλατφόρμα επιθυμούν...

Ακόμα και η ανατροπή του κανονικού ωρολογίου προγράμματος στην εξ αποστάσεως διδασκαλία στα Δημοτικά και στα Νηπιαγωγεία και η μεταφορά του από τις 14.00 έως τις 17.20 αποκαλύπτουν ότι δεν υπάρχει καν η δυνατότητα το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο να υποστηρίξει την εξ αποστάσεως εκπαίδευση.

Τόσα χρόνια ακούμε από όλες τις κυβερνήσεις ότι δίνονται εκατομμύρια για την περιβόητη ψηφιακή - τεχνολογική αναβάθμιση των υποδομών, για τον «ψηφιακό μετασχηματισμό» της Παιδείας και άλλα τέτοια βαρύγδουπα. Πού πήγαν τελικά όλα αυτά τα χρήματα; Τι υποδομή δημιουργήθηκε για τα δημόσια σχολεία; Μπορούν οι πολυδιαφημιζόμενες χορηγίες πολυεθνικών (π.χ. «Cisco») να λύσουν το πρόβλημα; Η ίδια η εμπειρία μάς δείχνει πως δεν μπορούν. Η αλήθεια είναι ότι οι δημόσιες υποδομές και το σχολικό δίκτυο δεν ενισχύθηκαν από καμία κυβέρνηση, γιατί η «επένδυση» στον τομέα αυτό δεν είναι κερδοφόρα, δεν έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα και σκοντάφτει στη λογική «κόστους - οφέλους». Οπως πολλά ακόμα ζητήματα, π.χ. σχολική στέγη.

Απαιτούμε την ουσιαστική στήριξη εκπαιδευτικών και μαθητών

Απέναντι στην παραπάνω κατάσταση δεν θα μείνουμε με σταυρωμένα χέρια, δεν θα υποταχθούμε, δεν μπορούμε να επιτρέψουμε έστω και ένας μαθητής μας να μείνει πίσω, να μείνει μόνος του απέναντι στη δύσκολη και σε πολλές περιπτώσεις επίπονη διαδικασία του εγκλεισμού. Εδώ και τώρα:

• Με ευθύνη του υπουργείου Παιδείας να γίνει καταγραφή όλων των ελλείψεων σε τεχνολογικά μέσα και εξοπλισμό για μαθητές και εκπαιδευτικούς.
• Να εξασφαλιστεί η κάλυψη, με ευθύνη και δαπάνη του κράτους, του αναγκαίου τεχνολογικού εξοπλισμού για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς. Να δοθούν δωρεάν τάμπλετ και ηλεκτρονικοί υπολογιστές, δωρεάν σύνδεση γρήγορου ίντερνετ, να αναβαθμιστεί το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο.
• Με ευθύνη του υπουργείου Παιδείας να ξεκαθαριστεί ότι μπορούν να χρησιμοποιούνται όλα τα διαθέσιμα μέσα (σύγχρονης και ασύγχρονης εκπαίδευσης), χωρίς αποκλεισμούς και εμπόδια, που τελικά στρέφονται εναντίον των μαθητών. Και με βάση αυτήν την εξασφάλιση, το πρόγραμμα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, ο προγραμματισμός και τα μέσα που θα επιλεγούν πρέπει να αποφασίζονται με ευθύνη του Συλλόγου Διδασκόντων και των εκπαιδευτικών.
• Να εξασφαλιστεί ότι το σχολικό δίκτυο θα υποστηρίξει εκπαιδευτικούς και μαθητές, ώστε να αλληλεπιδρούν τις πρωινές ώρες, που είναι και το παιδαγωγικά ορθό.
• Είναι προφανές ότι καμία απουσία μαθητή δεν πρέπει να περαστεί για το διάστημα που τα σχολεία είναι κλειστά.
• Να υπάρξουν μείωση και αναπροσαρμογή της ύλης για όλες τις τάξεις, με δεδομένο ότι πρώτον, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν καλύπτει ολοκληρωμένα τη γνωστική διαδικασία, και δεύτερον, θα υπάρχουν μαθητές που δεν θα συμμετάσχουν.
• Να υπάρξει ειδική μέριμνα για διά ζώσης κάλυψη των εκπαιδευτικών κενών που θα δημιουργηθούν (ενισχυτική διδασκαλία, φροντιστηριακά μαθήματα κ.λπ.).

Ολα τα παραπάνω είναι το ελάχιστο που πρέπει να γίνει εδώ και τώρα. Δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να παίξει με την υγεία μας ή με την υγεία και τα μορφωτικά δικαιώματα των μαθητών μας. Οι κινητοποιήσεις του προηγούμενου διαστήματος μας έδειξαν το δρόμο. Μαζί εκπαιδευτικοί, μαθητές και γονείς συντονίζουμε τη δράση μας, μέσα από πολύμορφες κινητοποιήσεις, παλεύουμε για αυτό που είναι επίκαιρο και αναγκαίο: Για σχολεία ανοιχτά, με υγιεινή και ασφάλεια για όλους.

Άρθρο του Σπύρου ΜΑΡΙΝΗ,
δάσκαλου, μέλους του ΔΣ της ΔΟΕ εκλεγμένος με την «Αγωνιστική Συσπείρωση Εκπαιδευτικών»