Με αφορμή την υλοποίηση του προγράμματος “Future Library” στις Δημοτικές Βιβλιοθήκες Κιλκίς και Πολυκάστρου

Για ακόμα μία χρονιά, φέτος, τόσο πανελλαδικά όσο και στις δημοτικές βιβλιοθήκες Κιλκίς και Πολυκάστρου υλοποιείται το πρόγραμμα “Future Library”.

Το “Future Library” αποτελεί έναν Μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό και ιδρύθηκε το 2011 στη Βέροια. Αποκλειστικός δωρητής του προγράμματος είναι το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» (ΙΣΝ) και σκοπός της δωρεάς είναι να αναπτυχθεί ένα ηλεκτρονικό δίκτυο δημοσίων και δημοτικών βιβλιοθηκών, σε όλη την επικράτεια, το οποίο θα συνδεθεί με την Εθνική Βιβλιοθήκη.

Με μια πρώτη ματιά θα μπορούσε να πει κάποιος ότι ένα τέτοιο εγχείρημα δεν είναι καθόλου κακό.  Ίσα ίσα μπορεί να προσφέρει τη δυνατότητα στον κόσμο να έρθει πιο κοντά με το βιβλίο, τη μελέτη και τη γνώση.

Μιλάμε όμως για κάτι τέτοιο; Ή κρύβονται κι άλλα πράγματα (και συμφέροντα) από πίσω τα οποία χρειάζονται διερεύνηση, ώστε να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα για το τι πάει να συμβεί;

Πρώτα απ’ όλα, έχει σημασία να γνωρίζουμε ότι, παράλληλα με το πρόγραμμα “Future Library” στο ΙΣΝ εκχωρούνται δύο μεγάλοι κρατικοί Οργανισμοί, η Εθνική Βιβλιοθήκη και η Εθνική Λυρική Σκηνή, με το πρόσχημα ότι αυτό θα ανεγείρει τα νέα κτίριά τους. Προϋπόθεση, βεβαίως, ήταν και η παραχώρηση στο Ίδρυμα μιας τεράστιας έκτασης 240 στρεμμάτων του Φαληρικού Δέλτα, που έχει χαρακτηριστεί αστικό πράσινο και ελεύθερος χώρος, καθώς και το ότι οι δύο οργανισμοί θα φέρουν πλέον τη βούλα του μεγαλοεφοπλιστή. Στη πραγματικότητα δεν μιλάμε για «ευεργεσία» του Ιδρύματος στο ελληνικό δημόσιο, αλλά για παραχώρηση από το Δημόσιο στο ΙΣΝ μιας περιοχής «φιλέτο», μαζί βέβαια με την παραπέρα ιδιωτικοποίηση των δύο οργανισμών.

Ένα δεύτερο στοιχείο, που πρέπει να προβληματίσει, είναι το γεγονός ότι σε μια διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε το Δεκέμβρη του 2013, και αφορούσε το πρόγραμμα “Future Library” συμμετείχαν εκτός άλλων η Google, το Ιδρυμα Bill & Melinda Gates, το ίδρυμα Europeana, η εταιρεία Area Domus, η εταιρεία Vodafone CU και αρκετά ΜΜΕ. Και μόνο η συμμετοχή μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων και μονοπωλίων σε ένα τέτοιο εγχείρημα δείχνει ξεκάθαρα ότι στόχος δεν μπορεί να είναι η μόρφωση της νεολαίας και το λαού της χώρας μας, αλλά το κέρδος αυτών των επιχειρήσεων. Ειδικά η συμμετοχή της Google, που εδώ και αρκετά χρόνια προσπαθεί να αποκτήσει δικαιώματα στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά και ιδιαίτερα στα βιβλία, είναι αρκετή για να βάλει τον κάθε υποψιασμένο σε σκέψεις. Όπως συμβαίνει σήμερα με την «εξαφάνιση» κάποιων ανεπιθύμητων ιστοσελίδων στα «χαμηλά» των αποτελεσμάτων γνωστών μηχανών αναζήτησης στο διαδίκτυο, το ίδιο θα συμβαίνει και αύριο με την «εξαφάνιση» ανεπιθύμητης βιβλιογραφίας, όταν το έλεγχο θα τον έχουν αποκλειστικά όμιλοι επιχειρήσεων.

Μία επίσης σημαντική παράμετρο, την οποία πρέπει να λάβουν υπόψη τους όλοι οι γονείς και οι μαθητές των λαϊκών στρωμάτων, είναι η ταύτιση της αντίληψης για την εκπαίδευση και την παιδεία, του προγράμματος “Future Library” με το «νέο σχολείο» της ΕΕ, της ημιμάθειας και των επιχειρήσεων, που προωθούν τα τελευταία χρόνια όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις και όλοι οι Υπ. Παιδείας.

Αυτή η αντίληψη συνοψίζεται στην αρχή ότι ο νέος άνθρωπος δεν χρειάζεται πλέον να γνωρίζει ολοκληρωμένα την αντικειμενική πραγματικότητα και τους νόμους κίνησης της φύσης και της κοινωνίας, αρκεί να γνωρίζει διάφορα αποσπασματικά πράγματα και να έχει τη δική του, προσωπική αντίληψη γι’ αυτά τα πράγματα, ανεξάρτητα αν προσεγγίζουν την αλήθεια ή όχι. Θέλουν το νέο άνθρωπο, από την παιδική του ηλικία, αντί να κοπιάζει για να κατακτήσει ικανότητες, γνώσεις και να μορφωθεί ολόπλευρα, να αλιεύει πληροφορίες δεξιά κι αριστερά, να αποκτάει ληξιπρόθεσμες δεξιότητες και στη συνέχεια να ανανεώνει αυτές τις δεξιότητες με προσωπική του ευθύνη, αλλά ανάλογα με τις ορέξεις των μελλοντικών εργοδοτών του.

Όσο κι αν φαίνονται ασύνδετα και απόμακρα, το πρόγραμμα από τη στόχευσή του, πρέπει να προβληματιστούμε σε βάθος.

• Είναι ποτέ δυνατόν, μέσα στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος, τα μονοπώλια, οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι και τα ιδρύματά τους, να ενδιαφέρονται για τον πολιτισμό και την παιδεία, χωρίς να προσδοκούν στο κέρδος;
• Είναι ποτέ δυνατόν, οι ίδιοι που αφήνουν τους γονείς των μαθητών χωρίς δουλειά, χωρίς εισόδημα, ανασφάλιστους, με κίνδυνο να χάσουν ακόμα και το σπίτι τους, να νοιάζονται πραγματικά για τη μόρφωση της νέας γενιάς;
• Είναι ποτέ δυνατόν, αυτοί που κρατάνε με νύχια και με δόντια την οικονομική εξουσία και δεν την μοιράζονται με κανέναν, να σκέφτονται πώς θα μορφώσουν ολόπλευρα τη νεολαία, με κίνδυνο αύριο μεθαύριο αυτή η νεολαία να αμφισβητήσει την εξουσία τους;

Σ’ όλα τα παραπάνω ερωτήματα η απάντηση είναι αρνητική.

Θέλουν τη νέα γενιά ημιμαθή, πάμφθηνη ως εργατικό δυναμικό, σε ένα διαρκές κυνηγητό πιστοποιήσεων και δεξιοτήτων άμεσα συνδεδεμένες με τις κάθε φορά ανάγκες του κεφαλαίου και με συνείδηση που θα θεωρεί θέσφατο την εκμετάλλευση των πολλών από τους λίγους, την εμπορευματοποίηση κάθε κοινωνικού αγαθού, τον μονόδρομο της ΕΕ, την ανταγωνιστικότητα.

Ας σκεφτεί ο κάθε εργαζόμενος, άνεργος, αυτοαπασχολούμενος, αγρότης, η κάθε μάνα πριν στείλει το παιδί της σε τέτοιες φιέστες και προγράμματα: πώς γίνεται οι ίδιοι που πλουτίζουν από την απλήρωτη εργασία, από την εντατικοποίηση της εργασίας, από τις κρατικοποιήσεις ή τις ιδιωτικοποιήσεις, από τις δήθεν αποζημιώσεις και τις επιδοτήσεις, από τις φοροαπαλλαγές κ.ά. – σε κάθε περίπτωση πάντως από τον ιδρώτα του ελληνικού λαού – να εμφανίζονται στη συνέχεια ως «ευεργέτες» και να προσφέρουν σίτιση, περίθαλψη, βιβλία σε μαθητές των λαϊκών στρωμάτων;

«Κάποιο λάκκο έχει η φάβα», όπως λέει και ο λαός μας. Ειδικά οι μανάδες πρέπει να είναι πολύ προσεκτικές. Μπορεί τα παιδιά τους να περνούν μερικές ώρες ευχάριστες και χαλαρωτικές. Όμως, πρέπει να έχουν τα μάτια και τα αυτιά τους ανοιχτά, για όσα ακούνε τα παιδιά τους, για όσες ιδέες (αντιδραστικές) προσπαθούν να περάσουν στα παιδικά μυαλά.

Ας σκεφτούν μόνο το σλόγκαν του φετινού προγράμματος, που λέει: «Ότι κι αν σκέφτεσαι, σκέψου το αντίθετο». Πραγματικά, ως σύνθημα, μπορεί να φαίνεται ωραίο. Όμως ποιο είναι το περιεχόμενο που θέλουν να του δώσουν; «Αν σκέφτεσαι ότι υπάρχει εκμετάλλευση στο κόσμο, σκέψου πώς θα την καταργήσεις» ή «Αν σκέφτεσαι ότι ζεις στη φτώχεια, σκέψου ότι υπάρχουν και χειρότερα και κοιμήσου ήσυχος»;

Σήμερα, οι ανάγκες σε ποιοτικό, προσβάσιμο δωρεάν βιβλίο διευρύνονται. Οι Δημόσιες Βιβλιοθήκες πρέπει να στηρίζονται ουσιαστικά για να επιτελούν το ρόλο τους. Να είναι πλήρως εξοπλισμένες, να διαθέτουν επαρκές προσωπικό που θα έχει μόνιμη και σταθερή εργασία, να υπάρχει πλήρης κάλυψη των λειτουργικών εξόδων και των εξόδων για εμπλουτισμό τους με βιβλία και άλλο απαραίτητο υλικό. Επιπλέον, θα πρέπει οι Δημόσιες Βιβλιοθήκες να είναι άμεσα συνδεδεμένες με την Α/βάθμια και Β/βάθμια Εκπαίδευση, να αλληλοτροφοδοτούνται, να στηρίζουν πολύπλευρα την εκπαιδευτική διαδικασία και να επαναλειτουργήσουν όλες οι Σχολικές Βιβλιοθήκες (και όχι μόνο όσες είναι ενταγμένες σε κάποιο πρόγραμμα της ΕΕ, ή όσες βρίσκουν χορηγούς).

Η ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας βρίσκεται υψηλότερα από ποτέ. Οι παραγωγικές δυνατότητες της χώρας μας είναι τεράστιες και αναξιοποίητες. Ο λαός, σήμερα, μπορεί να ζήσει όχι απλώς με αξιοπρέπεια, αλλά καλύπτοντας όλες τις σύγχρονες ανάγκες του. Δεν χρειάζεται «φιλανθρωπίες» και «ευεργεσίες». Πλούτος υπάρχει, αρκεί ιδιοκτήτης του πλούτου που παράγεται να είναι ο ίδιος ο λαός και όχι μια χούφτα μονοπώλια, γιατί όσο κυριαρχεί ο νόμος του κέρδους (για τους λίγους) δεν μπορεί να επικρατήσει η ευημερία για τους πολλούς.

Κιλκίς, 30/6/2014