Λύκεια με υποβαθμισμένο τον αυτοτελή μορφωτικό τους ρόλο και με εντονότερο το χαρακτήρα τους ως προθάλαμου είτε της Ανώτατης Εκπαίδευσης είτε της πρώιμης εκμετάλλευσης των παιδιών, είναι αυτά που φέρνει η κυβέρνηση με το σχέδιο νόμου με τίτλο «Αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Λοιπές Διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων», που έδωσε το περασμένο Σάββατο στη δημοσιότητα.

Παραθέτουμε παρακάτω ορισμένα από τα βασικά στοιχεία του νομοσχεδίου.

Πέρα από τα κοινά μαθήματα γενικής παιδείας στην Α' Λυκείου οι μαθητές θα έχουν ένα μάθημα επιλογής ανάμεσα στα: Εφαρμογές Πληροφορικής, Τεχνολογία και Διαχείριση Φυσικών Πόρων ή Εκφραση - Πολιτισμός και Ευρωπαϊκός Πολιτισμός.

Στη Β' Λυκείου οι μαθητές θα επιλέγουν ανάμεσα σε δύο Ομάδες Μαθημάτων Προσανατολισμού, η μία των Ανθρωπιστικών Σπουδών και η άλλη των Θετικών Σπουδών, με δύο μαθήματα η καθεμία.

Στη Γ' τάξη οι μαθητές θα επιλέγουν ανάμεσα σε τρεις ομάδες Προσανατολισμού: Ανθρωπιστικών σπουδών, Θετικών σπουδών ή Οικονομικών - Πολιτικών - Κοινωνικών σπουδών, με τρία μαθήματα η καθεμία.

Και στις τρεις τάξεις του Λυκείου οι μαθητές θα δίνουν στο τέλος της χρονιάς ενδοσχολικές εξετάσεις όπως συμβαίνει και τώρα, όμως το νέο στοιχείο που εισάγεται είναι ότι τα θέματα θα επιλέγονται κατά 50% από τον οικείο διδάσκοντα και κατά 50% με κλήρωση από μια «τράπεζα θεμάτων» που θα δημιουργηθεί σε πανελλαδικό επίπεδο. Σε κάθε τάξη, τα θέματα των ενδοσχολικών αυτών εξετάσεων θα είναι κοινά για όλα τα τμήματα του κάθε σχολείου, ενώ η βαθμολόγηση των γραπτών θα γίνεται από τον οικείο διδάσκοντα. Τα νέα στοιχεία των κοινών για όλα τα τμήματα θεμάτων και της «τράπεζας θεμάτων» οδηγούν σε ένα βαθμό στην τυποποίηση των ετήσιων εξετάσεων του Λυκείου και δίνουν έδαφος στα φροντιστήρια να αναπτύξουν τμήματα προετοιμασίας των μαθητών πάνω στα θέματα της «τράπεζας», που δεν διευκρινίζεται αν θα είναι γνωστή και προσβάσιμη στους μαθητές.

Το νέο σύστημα πρόσβασης στην Ανώτατη Εκπαίδευση διατηρεί τις πανελλαδικές εξετάσεις, τις οποίες θα δίνουν οι υποψήφιοι αφού πάρουν το απολυτήριο Λυκείου. Και εκεί θα υπάρχει τράπεζα θεμάτων, απ' όπου θα επιλέγονται με κλήρωση τα μισά θέματα και τα άλλα μισά θα μπαίνουν από την κεντρική επιτροπή εξετάσεων. Παράλληλα, με υπουργική απόφαση, θα μπορούν να διεξάγονται πανελλαδικές εξετάσεις παραπάνω από μια φορά το χρόνο.

Οι εξετάσεις θα δίνονται σε τέσσερα μαθήματα ανάλογα με το Επιστημονικό Πεδίο Ειδίκευσης που θα έχει επιλέξει ο κάθε υποψήφιος και το οποίο θα πρέπει να αντιστοιχεί στην Ομάδα Μαθημάτων Προσανατολισμού που θα έχει παρακολουθήσει στο Λύκειο. Η Νεοελληνική Γλώσσα είναι κοινό μάθημα για όλα τα επιστημονικά πεδία και από κει και πέρα, τα άλλα τρία μαθήματα για κάθε πεδίο ορίζονται ως εξής:

• Ανθρωπιστικές και Νομικές σπουδές - Αρχαία, Ιστορία, Λατινικά.
• Θετικές και Τεχνολογικές Επιστήμες - Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία.
• Επιστήμες Υγείας - Φυσική, Χημεία, Βιολογία.
• Οικονομικές και Πολιτικές Επιστήμες - Μαθηματικά & Στοιχεία Στατιστικής, Οικονομία & Διοίκηση, Στοιχεία Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών.
• Παιδαγωγικά Τμήματα - Μαθηματικά & Στοιχεία Στατιστικής, Ιστορία, Αρχές Φυσικών Επιστημών.

Κάθε Τμήμα πανεπιστημίου και ΤΕΙ θα μπορεί να προτείνει στον υπουργό Παιδείας κάποιον συντελεστή βαρύτητας για ένα από τα τέσσερα μαθήματα.

Πέρα από τη βαθμολογία που θα συγκεντρώνει ο υποψήφιος στα τέσσερα μαθήματα που θα εξετάζεται, θα παίρνει και έναν πέμπτο βαθμό. Γι' αυτόν τον πέμπτο βαθμό θα υπολογίζεται ο «Βαθμός Προαγωγής και Απόλυσης» (ΒΠΑ), ο οποίος είναι ένας βαθμός που θα προκύπτει από τις επιδόσεις του υποψηφίου στις τρεις τάξεις του Λυκείου πολλαπλασιαζόμενες με κάποιους συντελεστές. Το νομοσχέδιο προβλέπει δύο διαφορετικές περιπτώσεις στάθμισης του πέμπτου βαθμού των υποψηφίων ανάλογα με το αν ο ΒΠΑ τους είναι μεγαλύτερος ή μικρότερος του μέσου όρου που θα συγκεντρώσουν στα μαθήματα των πανελλαδικών.

Την ευθύνη για τη διεξαγωγή όλων των ειδών των εξετάσεων και για τις τράπεζες θεμάτων θα έχει ο νέος Εθνικός Οργανισμός Εξετάσεων που συστήνεται με το παρόν νομοσχέδιο.

Ενώ στο νομοσχέδιο προβλέπεται η λειτουργία Εσπερινών Επαγγελματικών Λυκείων, δεν προβλέπεται η λειτουργία Εσπερινών Γενικών Λυκείων, χωρίς να διευκρινίζεται αν τα ήδη λειτουργούντα εσπερινά Λύκεια θα κλείσουν... Μάλιστα, για τα Τεχνικά Λύκεια προβλέπεται ότι στα Ημερήσια θα μπορούν να φοιτήσουν νέοι έως 20 ετών ενώ στα Εσπερινά θα μπορούν να φοιτήσουν νέοι από 20 ετών και πάνω.

Τα ΕΠΑΛ θα έχουν τρεις τάξεις «Δευτεροβάθμιου Κύκλου Σπουδών» και μια τέταρτη προαιρετική «Τάξη Μαθητείας», στην οποία την ευθύνη τοποθέτησης των μαθητών σε χώρους εργασίας θα έχει ο ΟΑΕΔ. Η μαθητεία, όπου και όπως εφαρμόζεται και σήμερα, έχει αποδειχθεί ότι δεν είναι τίποτε άλλο από τζάμπα εργασία για τους εργοδότες, οι οποίοι μάλιστα θα κινητροδοτούνται επιπλέον για να κρατήσουν τους φθηνούς νέους εργάτες για δύο χρόνια στη δουλειά και, φυσικά, μετά να τους πετάξουν για να πάρουν ξανά νέους φθηνούς μαθητευόμενους. Η σύμβαση της μαθητείας θα υπογράφεται από τον ΟΑΕΔ με τους εργοδότες, ενώ για την ασφάλισή τους αναφέρεται μόνο ότι το Δημόσιο θα καλύπτει τα έξοδα ιατροφαρμακευτικής και νοσοκομειακής περίθαλψης των μαθητευομένων για εργατικά ατυχήματα, στο βαθμό που αυτά τα έξοδα δεν καλύπτονται από άλλη ασφάλιση του μαθητευόμενου!

Το δε κίνητρο προς τους μαθητές να παρακολουθήσουν και το τέταρτο έτος της μαθητείας είναι ότι μετά θα λάβουν πτυχίο επιπέδου 4 (αντί για πτυχίο επιπέδου 3 που θα παίρνουν οι απόφοιτοι της τρίτης τάξης των ΕΠΑΛ) και θα έχουν δικαίωμα παρακολούθησης ενός προπαρασκευαστικού προγράμματος 70 ωρών (κάτι σαν φροντιστηριακό μπόνους) για τις εξετάσεις πιστοποίησης προσόντων που θα μπορούν να δίνουν ώστε να πάρουν άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Βέβαια, τα επίπεδα 3 και 4 στα πτυχία δε σημαίνουν τίποτα διαφορετικό στην πράξη αναφορικά με τα εργασιακά δικαιώματα των κατόχων τους, που έτσι κι αλλιώς είναι τσακισμένα.

Στην πρώτη τάξη οι μαθητές θα κάνουν 10 ώρες τη βδομάδα μαθήματα γενικής παιδείας και 13 ώρες μαθήματα ειδικοτήτων, ενώ στη δεύτερη και τρίτη τάξη θα κάνουν 12 ώρες γενικά μαθήματα και 23 ώρες μαθήματα ειδικοτήτων (εδώ εισάγονται και εργαστήρια). Στην τάξη μαθητείας τα παιδιά θα κάνουν ενισχυτική εργαστηριακή εκπαίδευση επτά ωρών τη βδομάδα (επιμερισμένων σε δύο μέρες) από καθηγητές των ΕΠΑΛ και του ΟΑΕΔ, ενώ θα δουλεύουν 28 ώρες τη βδομάδα επιμερισμένες σε πέντε μέρες.

Οι ενδοσχολικές εξετάσεις για τις τρεις πρώτες τάξεις των ΕΠΑΛ διεξάγονται όπως και αυτές στα Γενικά Λύκεια με τράπεζα θεμάτων (μόνο στην πρώτη τάξη) και με κοινά θέματα σε κάθε σχολείο.

Οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ θα έχουν όπως και σήμερα δυνατότητα να δώσουν ειδικές εξετάσεις για τα ΤΕΙ ή να συμμετέχουν στις πανελλαδικές εξετάσεις για τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ που θα δίνουν και οι απόφοιτοι των Γενικών Λυκείων.

Πέρα από τα ΕΠΑΛ, το νομοσχέδιο αφιερώνει ένα μεγάλο μέρος του στην κατάρτιση, στο πλαίσιο της οποίας προβλέπει την ίδρυση Σχολών Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΕΚ) κατ' αναλογία των σημερινών ΕΠΑΣ. Οι ΣΕΚ θα είναι τριετείς και θα απευθύνονται σε αποφοίτους Γυμνασίων άνω των 20 ετών. Οι δύο πρώτες τάξεις των ΣΕΚ θα έχουν 4 ώρες εβδομαδιαίως μαθήματα γενικής παιδείας και 26 ώρες μαθήματα ειδικότητας, ενώ η τρίτη τάξη τους θα είναι τάξη μαθητείας, όπως ακριβώς και η τέταρτη τάξη των ΕΠΑΛ.

Αναφορικά με τα ΙΕΚ, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι η φοίτηση θα διαρκεί πέντε εξάμηνα από τα οποία το ένα θα είναι μαθητεία και ότι η φοίτηση στα δημόσια ΙΕΚ θα είναι δωρεάν. Φαίνεται, δε, ότι εγκαταλείπεται το αρχικό σχέδιο περάσματος των ΙΕΚ στην τοπική διοίκηση, αφού η ευθύνη για τα δημόσια ΙΕΚ παραμένει στο υπουργείο Παιδείας.

Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει ακόμα μια σειρά άρθρα για την ειδική αγωγή, για την ΑΣΠΑΙΤΕ, για την Εθνική Γραμματεία Θρησκευμάτων, για τη Σιβιτανίδειο, την Ελληνόγλωσση Εκπαίδευση στο εξωτερικό, τα πρότυπα σχολεία, το Ανοιχτό και το Διεθνές Πανεπιστήμιο και άλλα θέματα Ανώτατης Εκπαίδευσης.