«Οι περικοπές όσον αφορά την αντιμετώπιση του προβλήματος των ναρκωτικών υπερβαίνουν κάθε λογική(...) Δεν είναι προς όφελος καμιάς πολιτείας να καταρρεύσει η πρόληψη, η θεραπεία, η επανένταξη στο χώρο των ναρκωτικών. Γιατί τότε θα χρειαστούν πολλαπλάσια κονδύλια από αυτά που περικόπτονται για να αντιμετωπιστούν τα νέα προβλήματα. Γιατί τότε η σημερινή κατάσταση στο κέντρο της Αθήνας θα αποτελεί "ευχάριστη ανάμνηση"...».

Το πρόβλημα των ναρκωτικών ήδη έχει πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις και στη χώρα μας. Το 2010, σύμφωνα με τα στοιχεία της Εκθεσης, ο συνολικός αριθμός των συστηματικών χρηστών ναρκωτικών ουσιών ηλικίας 15 - 64 ετών υπολογίζεται σε 22.515 άτομα, ενώ υπάρχει ένας «κρυφός» αριθμός χρηστών που δεν είναι δυνατόν να υπολογιστεί. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση προσανατολίζεται σε κάθε μορφή καταστολής, ακόμη και τη ναρκωκαταστολή, καθώς προωθείται νόμος για την αποποινικοποίηση της χρήσης, κατοχής και διακίνησης ναρκωτικών ουσιών, ενώ παράλληλα τις τελευταίες δεκαετίες επιβάλλεται το επικίνδυνο ιδεολόγημα ότι η κάνναβη είναι «αθώα και ακίνδυνη», ότι τάχα δεν προκαλεί εξάρτηση. Τα πρώτα αποτελέσματα αποτυπώνονται στην Ετήσια Εκθεση του ΕΚΤΕΠΝ: Από το 2002 μέχρι το 2010 καταγράφεται η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση στον αριθμό των ατόμων που αναφέρουν στα θεραπευτικά προγράμματα ως κύρια ουσία κατάχρησης την κάνναβη, αύξηση κατά 139%. Μόνο σ' ένα χρόνο (2009-2010) αυξήθηκε κατά 19,4% ο αριθμός των ατόμων που ζήτησε απεξάρτηση από την κάνναβη. Το 2010, το 82,7% των ατόμων που προσέγγισαν θεραπευτικά προγράμματα ανέφερε ως κύρια ουσία κατάχρησης την ηρωίνη ή άλλα οπιοειδή. Το 11,2% την κάνναβη, το 4,4% κοκαΐνη/κρακ και το 1,2% ηρεμιστικά ή υπνωτικά χάπια. Στην Ευρώπη το 1/4 των χρηστών που ξεκίνησαν θεραπεία το 2009 ανέφεραν την κάνναβη ως κύρια ουσία κατάχρησης (στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας - ΕΚΠΝΤ).

«Η χρήση και η εξάρτηση από την ηρωίνη είναι αναμφισβήτητα το μεγαλύτερο πρόβλημα στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Ομως το πρόβλημα των ναρκωτικών δεν περιορίζεται σε αυτήν. Αυξάνεται η δοκιμή και η χρήση κάνναβης στους μαθητές 15 χρονών, όπως διαπιστώνει η έρευνα HBSC στο μαθητικό πληθυσμό το 2010. Αύξηση στη χρήση κάνναβης παρατηρείται και στο γενικό πληθυσμό και σε αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ. Στις περισσότερες χώρες της ΕΕ η ζήτηση για θεραπεία από χρήστες κάνναβης αυξάνει και θεωρείται ότι η ζήτηση θα αυξηθεί κι άλλο τα επόμενα χρόνια. Πρόσφατη έρευνα του ευρωβαρόμετρου έδειξε ότι η συστηματική χρήση κάνναβης θεωρείται ιδιαίτερα επικίνδυνη για την υγεία από το 45% των νέων που την έχουν χρησιμοποιήσει (Eurobarometer 2011). Μήπως αντί να κλείνουν οι μονάδες εφήβων θα έπρεπε να προσαρμοστούν στις ανάγκες των χρηστών κάνναβης ή άλλου τύπου νέων ουσιών;», επισημαίνεται στην Εκθεση του ΕΚΤΕΠΝ.

Στη διόγκωση της τοξικοεξάρτησης έρχεται να συμβάλει καθοριστικά η εφαρμοζόμενη «αντιναρκωτική» πολιτική, η οποία οδηγεί στην απαξίωση και το κλείσιμο τα 71 Κέντρα Πρόληψης, υπονομεύει την απεξάρτηση μέσω της υποχρηματοδότησης των «στεγνών» προγραμμάτων, της εργασιακής εφεδρείας, το πάγωμα προσλήψεων, πριμοδοτεί και προπαγανδίζει με κάθε τρόπο τα προγράμματα υποκατάστασης και τη διαιώνιση της εξάρτησης.

Το 2010, 5.645 άτομα εντάχθηκαν σε θεραπευτικά προγράμματα και προγράμματα υποκατάστασης. 1.803 άτομα παρακολούθησαν την κυρίως θεραπευτική φάση των «στεγνών» προγραμμάτων (μείωση 13% σε σχέση με το 2009), ενώ αυξάνεται το ποσοστό των χρηστών που ολοκληρώνουν με επιτυχία την απεξάρτηση από τα «στεγνά» προγράμματα (43%). Οι υπόλοιποι εντάχθηκαν σε προγράμματα υποκατάστασης, η συμμετοχή σε αυτά παρουσιάζει αύξηση κατά 16% σε σχέση με το 2009 και 58% τα τελευταία 5 χρόνια. Φυσικά η αύξηση αυτή δε σχετίζεται με την αποτελεσματικότητά τους (μόλις το 5% ολοκληρώνει τα προγράμματα χορήγησης μεθαδόνης, ενώ δεν υπάρχουν στοιχεία για τα προγράμματα βουπρενορφίνης), αλλά με το ανήθικο και αντιεπιστημονικό ιδεολόγημα που προβάλλεται μεθοδικά και επίμονα ότι «ο άρρωστος θα πάρει το χάπι του και θα γίνει καλά». Τα προγράμματα υποκατάστασης είναι κατά κανόνα μακράς διαρκείας. Το 63,7% βρίσκονται σε αυτά πολύ περισσότερο από ένα χρόνο (ΕΚΤΕΠΝ - 2011). Ο αριθμός των ατόμων που βρίσκονται στην Ευρώπη σε προγράμματα υποκατάστασης το 2003 ήταν 500.000 και το 2009 700.000 (στοιχεία ΕΚΠΝΤ).

Υπενθυμίζεται ότι όλα τα υποκατάστατα έχουν δράση μόνο απέναντι στη χρήση ηρωίνης και όχι της πολυτοξικομανίας, της παράλληλης, δηλαδή, χρήσης διαφόρων ουσιών. Το 70,7% των ατόμων που εντάχθηκαν σε προγράμματα το 2010, ανέφεραν ότι κάνουν πολλαπλή χρήση ουσιών. Ο ένας στους τρεις χρήση 2 ουσιών, ένας στους πέντε 3 ουσιών, ένας στους έξι 4 ή 5 ουσιών. Από το 2002 μέχρι το 2010, πάνω από το 50% των ατόμων που ανέφεραν κύρια ουσία κατάχρησης την ηρωίνη, είχαν δεύτερη ουσία την κάνναβη, η κοκαΐνη/κρακ αναφέρεται από 2 στους 5 χρήστες. Το παραπάνω γεγονός καταρρίπτει τις θεωρίες για το λόγο ύπαρξης των προγραμμάτων αυτών, καθώς θα έπρεπε να είναι υψηλών προδιαγραφών και να απευθύνονται σε μια πολύ μικρή μερίδα χρηστών (φορείς Εϊτζ κλπ.). Εύλογα μπαίνει το ερώτημα πόσα υποκατάστατα θα χορηγούνται; Για πόσες ουσίες; Η απάντηση έρχεται από το ΕΚΠΝΤ: «Διεξάγονται μελέτες σχετικά με φαρμακολογικά προϊόντα για να στηρίξουν τις ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις για απεξάρτηση από την κάνναβη. Δηλαδή, διερευνάται η δυνατότητα χρήσης φαρμακευτικών ουσιών, οι οποίες θα συμβάλλουν στον περιορισμό των συμπτωμάτων στέρησης, της σφοδρής επιθυμίας για λήψη κάνναβης ή στη μείωση της χρήσης της. Σε χρήστες κοκαΐνης χορηγήθηκε μέχρι και μεμαντίνη (χορηγείται για τη νόσο Αλτσχάιμερ)».

Κάθε προσπάθεια αποτοξίνωσης, απεξάρτησης με υποκατάστατο όχι μόνο είναι εξαρχής καταδικασμένη σε αποτυχία, αλλά θέτει και σε κίνδυνο τις ζωές χιλιάδων νέων ανθρώπων. Κλείνει το δρόμο στην απεξάρτηση και τον ανοίγει στις φαρμακοβιομηχανίες και τους ιδιώτες.

Απαιτείται η ύπαρξημιας κεντρικής στρατηγικής για την αντιμετώπιση του κοινωνικού φαινομένου της τοξικομανίας στο επίπεδο της πρόληψης, της θεραπείας και της κοινωνικής επανένταξης. Αυτή η πολιτική θα πρέπει να έχει ως κυρίαρχο στοιχείο της την πρόληψη και κατά συνέπεια την εξασφάλιση των κοινωνικών και πολιτιστικών προϋποθέσεων που απαιτούνται για τη διαμόρφωση μιας ώριμης και αγωνιστικής προσωπικότητας των νέων ανθρώπων.

Η μάχη ενάντια στα ναρκωτικά περνάει μέσα από τη δημιουργία ενός ευρύτατου κοινωνικού κινήματος, που μαζί με το λαϊκό και νεολαιίστικο κίνημα θα παλεύει για την ανατροπή των αιτιών που παράγουν και αναπαράγουν το πρόβλημα. Η συμμετοχή όλων σε αυτή τη μάχη είναι αναγκαία όσο ποτέ.